Inspekcja wizualna i czyszczenie złącz światłowodowych

Inspekcja wizualna pozwala ocenić stan powierzchni czołowej złączy światłowodowych. Należy zwrócić uwagę na fakt, że złącza światłowodowe (w tym gniazda nadajników i odbiorników) stanowią jedyny punkt toru optycznego, do którego można uzyskać dostęp bez korzystania ze specjalistycznych narzędzi. W związku z tym, w przypadku prac związanych z obsługą złączy, należy zachować szczególną ostrożność, aby na powierzchni ich czoła (a w szczególności w obszarze rdzenia światłowodu) nie znajdowały się żadne zanieczyszczenia ani uszkodzenia.Zanieczyszczenia w obszarze rdzenia mogą prowadzić do wzrostu tłumienności wtrąceniowej. Co więcej, zwiększenie mocy optycznej transmitowanej w światłowodzie jednomodowym, grozi w krytycznym przypadku nawet zapaleniem się zanieczyszczeń, a w konsekwencji uszkodzeniem mechanicznym złącza.

W celu zachowania odpowiedniego stanu złączy światłowodowych należy przeprowadzać inspekcję wizualną jakości czoła wtyków oraz, w razie potrzeby, czyścić je zgodnie z odpowiednimi procedurami.

Wymagania norm

Inspekcja wizualna opisana jest w normie PN-EN 61300-3-35 [4]. W normie zdefiniowano trzy techniki inspekcji wizualnej:

• mikroskopy z bezpośrednim torem optycznym,
• mikroskopy z kamerą wideo,
• mikroskopy z systemami automatycznej detekcji zanieczyszczeń.

Aspekty praktyczne

W czasie eksploatacji systemów i urządzeń światłowodowych zaleca się dokonywać inspekcji wizualnej stanu czoła wtyku przed każdorazowym połączeniem go z drugim wtykiem lub osadzeniem w gnieździe. W przypadku inspekcji czoła wtyku patchcordu akceptowalne jest korzystanie z mikroskopu z bezpośrednim torem optycznym. W przypadku korzystania z takich urządzeń należy jednak zwrócić uwagę, aby w światłowodzie nie był przenoszony sygnał optyczny. W przeciwnym wypadku istnieje niebezpieczeństwo utraty wzroku.

W przypadku inspekcji wizualnej wtyków lub gniazd w sieci zalecane jest korzystanie wyłącznie z mikroskopów wyposażonych w kamerę połączoną z ekranem wideo (rysunek 2). Mikroskopy takie zapewniają bezpieczeństwo operatorowi, a dzięki regulowanym końcówkom inspekcyjnym, umożliwiają weryfikację stanu czoła wtyku osadzonego w przełącznicy.

Wszystkie wtyki, w których stwierdzono zanieczyszczenia, nie tylko w obszarze rdzenia światłowodu, należy bezwzględnie wyczyścić. Do czyszczenia wtyków zaleca się wykorzystywać automatyczne kasety do wtyków (rysunek 3) lub automaty czyszczące do gniazd optycznych (rysunek 4).

Należy zwrócić uwagę na fakt, że pozostawienie zanieczyszczeń poza obszarem rdzenia może stanowić przyczynek do akumulacji zanieczyszczeń i ich migracji do obszaru rdzenia pod wpływem gromadzącego się na powierzchni czoła feruli ładunku elektrostatycznego (obszary zaznaczono na rysunku 5).

Pozostawienie uszkodzonych wtyków (np. wtyków z uszkodzeniem mechanicznym światłowodu lub feruli) może spowodować dalszą degradację tych wtyków w warunkach eksploatacyjnych i jednocześnie może być miejscem gromadzenia się trudno usuwalnych zanieczyszczeń.

Skutki wielokrotnego łączenia zanieczyszczonych lub uszkodzonych złączy przedstawia tabela 1

W związku z powyższym w celu zapewnienia sprawności działania sieci i urządzeń wskazane jest czyszczenie czoła wtyku przy każdorazowym pojawieniu się zanieczyszczeń na jego powierzchni oraz natychmiastowa wymiana wtyków po zaobserwowaniu mechanicznych uszkodzeń czoła feruli lub światłowodu. Nieużywane wtyki oraz gniazda portów optycznych powinny być osłonięte zatyczkami ochronnymi.

Konieczność czyszczenia złączy nie budzi wątpliwości. Nie wszystkie zanieczyszczenia i defekty złączy dają się jednak usunąć. Na szczęście nie każdy problem z czołem feruli dyskwalifikuje połączenie. Tabela 2 przedstawia niektóre przypadki, z jakimi można spotkać się w praktyce.